Πόσο ενδιαφέρον, και ίσως λίγο συναρπαστικό ταυτόχρονα, είναι να ζει κανείς τη ζωή του Βασίλη Κάρλοβιτς Γιούγκερμαν;!;
(ΕΝΑΣ ΑΡΙΘΜΟΣ) ΦΟΡΕΣ, ΣΑΜΟΥΗΛ ΑΣΚΟΤΤ (μετάφραση Δημήτρης Γαλανόπουλος εκδόσεις Έκλειψη, 2015)6/12/2019
Όταν βιβλία αρχίζουν να περιγράφουν βιβλία, τα πράγματα αρχίζουν να γίνονται λίγο περίεργα. Πόσο μάλλον όταν βιβλία περιγράφουν βιβλία που περιγράφουν βιβλία.
Γενικά, είναι παράξενο εργαλείο (ή φαινόμενο) η αυτοαναφορά. (Όχι) ένα ακόμη βιβλίο για τρέξιμο!
Ξεκίνησα να τρέχω πριν από αρκετό καιρό και μπορώ μετά βεβαιότητας να πω ότι όχι απλά δεν είμαι καλός, αλλά ούτε πλησιάζω καν το μέτριο. Έχω τρέξει Μαραθώνιο απλά από πείσμα, αλλά και πάλι αυτό δεν λέει και πολλά πράγματα. Κάποια στιγμή σε μια προπόνηση ένα μυγάκι μπήκε στο μάτι μου. Σκέφτηκα να σταματήσω, να γυρίσω σπίτι, ενώ είχα κάνει μόλις 4 χιλιόμετρα. Και τότε ήχησε στα αυτιά μου: Το 1950 ο Allan Turing δημοσίευσε ένα από τα πιο γνωστά άρθρα περί των «σκεπτόμενων μηχανών», θέτοντας το ερώτημα: «Μπορούν οι μηχανές να σκεφτούν;» (Can machines think?). Πρότεινε το διάσημο Turing Test. Εξηγώ με μια πρόταση: μια «μηχανή» και ένας άνθρωπος πίσω από ένα παραβάν δέχονται ερωτήσεις γραπτώς από έναν κριτή, ο οποίος προσπαθεί να αντιληφθεί ποιος/-α/τι είναι ποιος/-α/τι. Όπου μηχανή εκείνη την εποχή αντικαταστείστε με πρόγραμμα. Μέσα σε έναν πιθανό διάλογο ο Turing αναφέρει ότι το μηχάνημα, για να εξαπατήσει τον κριτή, ως απάντηση στην ερώτηση για πρόσθεση 34957 με το 70764 απαντάει 105621 αντί για 105721. Προφανώς, το λάθος, καθώς και κάθε είδους «λάθος», είναι για τους ανθρώπους.
Τα αυτόματα δεν κάνουν λάθη, εκτός κι αν είναι προγραμματισμένα να κάνουν. Όταν βιβλία αρχίζουν να μιλάνε για βιβλία, τα πράγματα αρχίζουν να γίνονται λίγο περίεργα. Πόσο μάλλον όταν βιβλία μιλάνε για βιβλία που μιλάνε για βιβλία.
Γενικά, είναι παράξενο φαινόμενο (ή εργαλείο) η αυτοαναφορά. Το 1974 η «Βόμβα Νο 20» λαμβάνει μια (λανθασμένη) εντολή για πυροδότηση. Νιώθει υποχρέωσή της να κάνει το καθήκον της, καθώς αυτός είναι άλλωστε ο σκοπός της. Ο κυβερνήτης του διαστημόπλοιου καλείται να προσπαθήσει να τη μεταπείσει. Η συμβουλή του προκατόχου του, να χρησιμοποιήσει τη Φαινομενολογία. Η βόμβα το σκέφτεται, αλλά τελικά αντιλαμβάνεται ότι είναι ο Θεός. Επιτέλους, μια βόμβα με αυτοσυνείδηση. Μια έξυπνη βόμβα! Έσκασε! (https://www.imdb.com/title/tt0069945/)
«Μπαίνω λίγο πιο βαθιά στο δάσος. Πέρα απ’ αυτόν τον λόφο, επισημαίνει ο χάρτης, βρίσκονται οι πηγές του Αρντές. Δεν μ’ ενδιαφέρει πιά. Ωστόσο συνεχίζω. Κι ούτε που ξέρω πια που είναι οι πηγές· όλα μοιάζουν τώρα. Το τοπίο ολοένα και γλυκαίνει, γίνεται φιλικό, χαρούμενο· αισθάνομαι άβολα. Βρίσκομαι στο κέντρο του βαράθρου. Νιώθω το δέρμα μου σαν σύνορο και τον εξωτερικό κόσμο να με συνθλίβει. Η εντύπωση του διαχωρισμού είναι τελεσίδικη. Στο εξής, θα είμαι αιχμάλωτος του εαυτού μου. Η υπέροχη σύντηξη δεν πρόκειται να συμβεί. Ο σκοπός της ζωής έχει χαθεί. Είναι δύο το μεσημέρι».
(Η επέκταση του πεδίου της πάλης, Μισέλ Ουελμπέκ, μετάφρ. Αλέξης Εμμανουήλ, εκδόσεις Εστία 2006). Ο ήρωας της «επέκτασης» βγήκε το σωτήριο έτος 2019 από το δάσος του. Ονομάζεται Φλοράν-Κλοντ και βρήκε τη λύση για να ζήσει, έστω και στις παρυφές του κοινωνικού ιστού: τη «Σεροτονίνη». Δεν γνωρίζω εάν υπάρχει τέτοιο σύνδρομο, αλλά, αν κάποιος το διαγνώσει επίσημα, ξέρω πώς πρέπει να το ονομάσει. Γιατί είμαι σίγουρος ότι περί συνδρόμου πρόκειται αυτό που εμφανίζεται σε όσους επί χρόνια ετοιμάζουν, συγκεντρώνουν τα στοιχεία τους στην προσπάθεια συγγραφής ενός έργου, ενός κειμένου, ενός «κάτι», και είτε δεν μπορούν ούτε καν να το ξεκινήσουν είτε, όταν το καταφέρουν, απλά σκίζουν τα πάντα, διότι δεν τους ικανοποιεί. «Σύνδρομο Ρούντολφ». Είμαι, επίσης, σίγουρος ότι δεν έχουμε να κάνουμε με τελειομανία, αλλά για μία ειδικού τύπου αγωνία.
Σίγουρα κάποια στιγμή της ζωής σας θα έχετε δει κάποιον πίνακα του Jackson Pollock! Και σίγουρα θα έχετε πει: «Σιγά, αυτό μπορώ να το ζωγραφίσω κι εγώ!». Ε, λοιπόν, δεν μπορείτε! Αν έχετε διαβάσει κάποιο από τα βιβλία του Λένου Χρηστίδη, σίγουρα θα σκεφτήκατε ότι μπορείτε κι εσείς να γράψετε έτσι. Ούτε αυτό μπορείτε!
«Μα καλά, γιατί ο Φειδιππίδης δεν πήγε στη Σπάρτη με άλογο;» Τι συμβαίνει όταν ένας δρομέας υπεραποστάσεων αποφασίζει να γράψει βιβλία και να περιγράψει τις εμπειρίες του; Στο παραπάνω ερώτημα απαντούν τα βιβλία του Κωνσταντίνου Καρνάζη. Στο τελευταίο βιβλίο του με τίτλο «Ο δρόμος προς τη Σπάρτη» (εκδόσεις Key Books, 2017), καταγράφει τόσο την πορεία του όσο και την εικόνα που απέκτησε, μέσα από την αναζήτηση-διαδρομή του, για τη σύγχρονη Ελλάδα, τρέχοντας σε έναν από τους πιο δύσκολους υπερμαραθώνιους του κόσμου, συνολικής απόστασης 246 χιλιομέτρων, το Σπάρταθλον. |
Categories
All
Archives |